The Department of Internal Affairs

Department of Internal Affairs | Te Tari Taiwhenua

Building a safe, prosperous and respected nation



 

Kua whakaputa Te Tari Taiwhenua i ngā tino ingoa Māori mō ngā pēpi i 2024/2025


19 Pipiri 2025

Mō te toru tau kua hori nei, ko Aroha/Te Aroha/Te-Aroha/TeAroha (173) kei runga i te rārangi mō ngā kōtiro, ko Ariki/Te Ariki/Āriki/te Ariki (137) i noho tonu ko te tino ingoa mō ngā tama tāne.

Ko te roanga atu o ngā tino ingoa e rima mō ngā kōtiro, ko: Maia/Māia/Te Māia, Moana/Te Moana, Anahera/Te Anahera me Atarangi/Te Atarangi/Te Ataarangi/Te-Atarangi. Mō ngā tama tāne, ko ētahi atu tino ingoa, ko Wiremu, Koa, Mikaere me Rangi/Te Rangi/te Rangi/te rangi/Te-Rangi.

“He kōrero kei ia ingoa. Koia e whakaatu nei i te whakapapa, te tuakiri me ngā tūmanako o te whānau mō ā rātau tamariki,” hei tā te Kairēhita-Matua o Ngā Whānautanga, Ngā Matenga me Ngā Mārenatanga, ko Russell Burnard.

Ka whakamiramira a Burnard i te mahi nui ki te whakarite i te rārangi.

“Ka kōkiri mātau i te whakarārangitanga o ngā ingoa pēpi Māori i runga i te tino whakaute me te kawenga ahurea. Ka āta arotaketia ia ingoa ki te whakarite ka hāngai ki ngā tikanga mō te te reo Māori—tae atu ki ngā hanga o ngā oropuare me ngā orokati, me te wāhi ki ngā tohutō.

“I tā mātau tukanga, ka kōrero ki ngā kaumātua, ka riro mā Te Taura Whiri i te Reo Māori te arotake whakamutunga. Ko te whāinga o tēnei mahi tahi, he whakahōnore i te mana o ngā ingoa Māori.”

Ko ngā ingoa tōmua, tōwaenga hoki kei tēnei rārangi, he mea rēhita mai ki Te Tari Taiwhenua i waenga i te 1 o Hōngongoi 2024 me te 18 o Pipiri 2025. Ka hāngai ēnei rā ki te wā o Tangaroa e hono ana ki Matariki i te maramataka, hei tā ngā tohutohu o te Matariki Advisory Committee.

Kua whakaputa Te Tari Taiwhenua i te rārangi o ngā tino ingoa pēpi Māori mai i 2013. Ko 2022/2023 te tau tuatahi i whakahāngaitia te rārangi nei ki Matariki.

Kia tirotiro i te rārangi ingoa pēpi Māori katoa mai i 2024/2025, 2023/2024, me 2022/2023, me toro atu ki te pae tukutuku SmartStart: https://smartstart.services.govt.nz/news/baby-names-maori

Ka ara mai a Matariki, ka ara mai a Puanga, ka mānawatia a Puanga, ka mānawatia a Matariki.


-KA MUTU-

Ngā tino ingoa pēpi Ko tā mātau hātepe
1. Ka whakarite mātau i tētahi rārangi taumātaki i te tuatahi mā te tango ake i ngā ingoa tōmua, tōwaenga katoa mai i ā mātau raraunga rēhita whānautanga e whakatutuki ana i ngā āhuatanga e rārangi iho nei:
  • Ko ngā oropuare ko te i, e, a, o, u anake (me ngā oropuare roa)
  • Ko ngā orokati ko te p, t, k, m, n, ng, wh, r, h, w anake
  • Me mutu ngā ingoa katoa ki te oropuare
2. Me tutuki hoki i ngā ingoa tōmua, tōwaenga katoa ko tētahi, nui atu rānei, o ngā paearu e rārangi iho nei:
  • Me noho rānei ki tētahi papakupu reo Māori e whai mana ana hei kupu, heoi ngā ingoa pūhui (hei tauira ko Hineteuru), me noho mai ko ngā wāhanga tonu o te ingoa pūhui,
  • Ka tirohia ngā ingoa mō ngā tohutō. Mehemea kua tuhia te ingoa me tētahi tohutō, ko te tikanga he ingoa Māori nō reira me ‘whakamātau’ ki ngā aratohu.
3. Ko ngā ingoa tōmua, tōwaenga hoki ka whakatutuki i ngā paearu o runga nei, engari he maha ngā pūtake, ka tangohia atu.
  • Ko te tikanga o tēnei, mā te tango atu i te ōwehe o ngā ingoa kāore i takea mai i te reo Māori ka kore e kitea tērā ingoa ki te rārangi o ngā tino ingoa Māori.
  • Ka kōrerotia tā mātau rārangi me ō mātau kaumātua, kātahi ka whakamātauria ā mātau tūtohunga e Te Taura Whiri.
Tama – Boys
Ingoa Kaute
Ariki/Āriki/Te Ariki/te Ariki137
Wiremu 100
Koa 76
Mikaere 74
Rangi/Te Rangi/te Rangi/te rangi/Te-Rangi 70
Nikau/Nīkau68
Rawiri/Rāwiri65
Kiwa 55
Kahurangi/Te Kahurangi 52
Manaaki 51

Kōtiro – Girls
Ingoa Kaute
Aroha/Te Aroha/Te-Aroha/TeAroha 173
Maia/Māia/Te Māia 137
Moana/Te Moana 84
Anahera/Te Anahera 66
Atarangi/Te Atarangi/Te Ataarangi/Te-Atarangi 60
Manaia 58
Rangimarie/Rangimārie/Te Rangimarie54
Rangi/Te Rangi/te Rangi/te rangi/Te-Rangi 49
Marama/Mārama/Te Marama48
Tui/Tūī 45